قضیه «بادنجان دور قاب چین» چیست؟

اما ریشهshy; ی تاریخی آن :

آنshy;چه که مخصوصا در آشپزان سرخه حصار در زمان ناصرالدین شاه قابل توجه بود و برای شناخت متملقان و چاپلوسان ریاکار که در هر عصر و زمان به شکل و هیاتی خود نمایی میکنند آموزندگی داشت، موضوع سبزی پاک کردن و بادنجان دور قاپ چیدن از طرف وزرا و امرا و رجال قوم بود که با این عمل و رفتار خویش جلافت و بیshy;مزگی در امر تملق و چاپلوسی را تا حد پستی و دنائت طبع میshy;رسانیدند.

کسانیکه در امر طبخ و آشپزی مطلقا چیزی نمیshy;دانستند و کاری از آنshy;ها ساخته نبود. این عده که در صدر آنshy;ها صدر اعظم قرار داشت دو وظیفهshy; ی مهم و خطیر !! بر عهده داشتند :

یکی آنshy;که چهار زانو بر زمین بنشینند و مثل خدمهshy; های آشپزخانه بادنجان را پوست بکنند.

دیگر آنshy;که این بادنجانshy;ها را پس از پخته شدن در دور و اطراف قابshy;های آش و خورش بچینند.

شادروان عبدالله مستوفی میshy; نویسد : <<من خود عکسی از این آشپزان دیده shy;ام که صدر اعظم مشغول پوست کردن بادنجان، و سایرین هریک به کاری مشغول بودند.>> این آقایان رجال و بزرگان کشور طوری حساب کار را داشتند که بادنجانshy;ها را موقعی که شاه سری به چادر آنshy;ها میshy;زد به دور قاب میshy;چیدند و مخصوصا دقت و سلیقه به کار میshy;بردند که بادنجانshy;ها را به طرزی زیبا و شاه پسند دور قابshy;ها بچینند تا مسرت خاطر ناصرالدین شاه فراهم آید و نسبت به مراتب اخلاص و چاکری آنshy;ها اظهار تفقد و عنایت فرماید.

دکتر فورویه طبیب مخصوص ناصرالدین شاه میshy;نویسد: <<. اعلیحضرت مرا هم دعوت کرد که در این آشپزان شرکت کنم. من هم اطاعت کردم و در جلوی مقداری بادنجان نشستم و مشغول شدم که این شغل جدید خود را تا آنshy;جا که میshy;توانم به خوبی انجام دهم. در همین موقع ملیجک به شاه گفت بادنجانshy;هایی که به دست یک نفر فرنگی پوست کنده شود نجس است. شاه امر را به شوخی گذراند و محمد خان پدر ملیجک تمام بادنجانshy;هایی را که من پوست کنده بودم جمع کرد و عمدتا آنshy;ها را با نوک کارد بر میshy;چید تا دستش به بادنجانshy;هایی که دست من به آنshy;ها خورده بود نخورد. بعد بادنجانshy;ها و سینی و کارد را با خود بیرون برد .>>

در هر صورت اصطلاح بادنجان دور قاپ چین از آن تاریخ ناظر بر افراد متملق و چاپلوس گردیده رفته رفته به صورت ضرب المثل درآمده است.